سه سناریوی ترامپ برای ایران

ترامپ بار دیگر تمایل خود به گفت و گوی مستقیم و بدون واسطه با ایران را به نمایش گذاشت. ارسال نامه به رهبری، اگر چه تا این لحظه در داخل تایید نشده، اما واکنش های تهران نشان می دهد پیام کاخ سفید را دریافت کرده و از محتوای آن راضی نیست. با توجه به تهدید رییس جمهور آمریکا و اعلام آمادگی دفاعی و نظامی از سوی جمهوری اسلامی، باید یادآور شد که تمام منازعات نهایتا روزی با مذاکره به پایان می ‌رسند، چه بسا شاید امروز زمانی است که باید پای میز مذاکرات حاضر شد. ستاره صبح در گفت و گو با عطا تقوی اصل، استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می خوانید:

  آیا نامه نگاری ترامپ به رهبری و پاسخ ایشان به این ادعا، پنجره ای به سوی صلح خواهد بود ؟
ایران از نظر شرایط اقتصادی در وضعیتی قرار گرفته که بخش عمده ای از مردم تمایل دارند گره های اقتصادی با مذاکره منصفانه و برابر با آمریکا برآورده شود. ترامپ این فضا را درک کرده و چنین رفتار هایی دارد و ادعای دعوت به گفت و گو را مطرح کرده است. چون در صورت رد دعوت از سمت افکار عمومی فشار بر ایران وارد می شود.
موضوع دوم سفر وزیر خارجه روسیه به ایران است که به صراحت گفت می خواهند بین ایران و آمریکا میانجی گری کنند. در سفر لاوروف، پیغام ترامپ به ایران و در نامه ای که درباره اش صحبت می شود، توقعاتی مقدماتی مطرح شده که واکنش مسئولین را به دنبال داشت.

احتمال می دهم تهران به توقعات بیش از حد آمریکا که وزیر خارجه روسیه پیغام آورش بود، معترض است و ترامپ مجبور شده مسیر رایزنی روسیه را کنار بگذارد و اعلام کند مستقیما به ایران نامه نوشته است. ظاهرا واسطه گری روسیه بین ایران و آمریکا خروجی مد نظر ترامپ را به دنبال نداشته است.

در مورد نامه ترامپ اطلاعات درستی در دست نداریم. صحت متنی که در فضای مجازی منتشر می شود مورد تأیید نیست. عراقچی می گوید نامه ای به دست ایران نرسیده ولی ایشان در مورد سفر وزیر خارجه روسیه به ایران هم گفته بود که او هیچ پیامی برای ایران نیاورده، در حالیکه واقعیت نداشت و در حقیقت لاوروف حامل پیام ترامپ بود.
ایران می تواند در مورد غنی سازی و میزان آن با ترامپ توافق کند. این خواسته مردم است. طبیعتاً اگر ترامپ بخواهد موضوعات منطقه ای و موضوعات دفاعی مانند موشک ها را در مذاکرات بیاورد، این گفت و گو ها به نتیجه نمی رسد. حاصل توقعات حداکثری آمریکا، نتیجه هیچ است.

اعلام نظر بلندگویی یا تریبونی ترامپ با چیزی که در عمل انجام می دهد تفاوت محسوسی دارد و به تیپ شخصیتی ترامپ مرتبط است.
به اعتقاد من رهبری مذاکره را رد نکردند و این نکته مهمی است. در مورد موضوعات حساس مانند غنی سازی هم اظهار نظری نکردند. ایشان بخشی از توقعات غیر معقول ترامپ را رد کردند، یعنی مستقیم به ترامپ اعلام کردند که اگر بخواهید وارد این حوزه ها شوید ما نمی توانیم مذاکره کنیم. از این نظر موضع گیری دیروز رهبر منطقی بود باید در ابتدای این راه خطوط قرمز مشخص شود.

اشاره کردید که مواضع ترامپ در اظهار نظر های تبلیغاتی و پشت تریبونی قابل اعتماد نیست. براین اساس رفتار ایران در قبال تهدید حمله مستقیم به تاسیسات هسته ای اش چگونه خواهد بود آیا احتمال این حملات در داخل پیش بینی شده است؟

زمانی که نتانیاهو در اسرائیل وارد عرصه  قدرت شد، سیاست خاورمیانه ای آمریکا تحت تأثیر لابی یهود در قرار گرفته است. تاجاییکه می شود ادعا کرد اقدامات آمریکا در خاورمیانه با هماهنگی نتانیاهو انجام می گیرد.

هم در دوره دموکرات ها و هم در دوره جمهوری خواهان وضعیت هم به همین منوال بود که خطرناک است. تهدیدات عریان ترامپ ، دستور کار لابی یهود با مدیریت نتانیاهو است. اما اینکه ترامپ تا چه حد می خواهد این تهدیدات را عملی کند، بحث دیگری است. طی چند ماه نتانیاهو محور مقاومت را از انتفاع خارج کرد. در حال حاضر یمن و ایران نقشه بعدی اسراییل هستند.

سه سناریو درباره ترامپ قابل پیش بینی است. یکی اینکه تهدیدات خود را با همین فشار عملی کنند. آمریکا همه تحریم ها را روی ایران اعمال کرده و فقط دست ایران در فروش نفت کمی باز بود که پیش بینی می شود ترامپ در دوره دوم ریاست جمهوری اش فروش نفت ایران را به زیر 500 بشکه در روز تقلیل دهد و در حقیقت یک فشار اقتصادی سنگین ایجاد کند.

سناریو دوم این است که دست اسرائیل را باز بگذارد تا به مراکز حساس و هسته ای ایران حمله کند و خودش هم به صورت غیر مستقیم از حملات حمایت کند. سناریو سوم حمله مستقیم و هماهنگ اسرائیل و آمریکا به ایران است.

ادبیات ترامپ کار را برای دو طرف دشوار خواهد کرد. ایران به تهدید پاسخ نمی دهد، ایران هیچ وقت به تهدید، پاسخ نداده است. از این نظر رفتار ترامپ من را به شک می اندازد و دچار تردید می کند زیرا ترامپ از حربه ای استفاده می کند که چشم اندازش مذاکره نیست. تجارب آمریکا هم نشان می دهد که راه تعامل با ایران تهدید مستقیم نیست.

  علم سیاست و تجارب جهانی چه پیشنهاداتی برای ایران دارد؟ آیا در رفتار و واکنش های داخلی توجه به رد و نشان تصمیم گیر درست مشاهده می شود؟
پزشکیان در سخنرانی ها می گوید مشکلات قابل حل هستند و آنها را حل می کنیم! این بیان من را نگران می کند. اگر در گزارشات محرمانه هم همین مطالب مطرح شود خطرناک است. مسئولین ممکن است روی این حرف ها حساب باز کنند و پاسخ هایی که داده می شود و تصمیماتی که اخذ می شود بر این اساس باشد.

منطبق بر واقعیت ها مسئولان باید به سوالات بین المللی پاسخ دهند. اگر صحبت های پزشکیان و برخی از مسئولین کشور برای مصرف داخلی و تزریق امید به جامعه است، اشکالی ندارد. ولی اگر سخنرانی ها و گزارشات همین است باید برای آینده کشور نگران بود.

گزارشات دولت مبنای تصمیم گیری ساختار کلان کشور است و می دانیم که با مشکلات داخلی مواجهیم و چاره ای جز سرمایه گذاری و رفع تحریم ها وجود ندارد. چشم انداز من این است که ما 6 ماه سرنوشت ساز خواهیم داشت و نمی توانیم با صراحت بگوییم در این مدت چه اتفاقی می افتد.

پیش بینی من این است که تکلیف رابطه ایران و آمریکا و نسبت جمهوری اسلامی با جهان بین المللی مشخص شود. اقتصاد ایران و شرایط اجتماعی و معیشتی در داخل ظرفیت مدارا با شرایط دشوار کنونی را ندارد.