در روزنو بخوانید
هر آنچه از موزه موسیقی ایران باید دانست
روزنو :هدی کاشانیان: موزه موسیقی ایران یکی از جذاب‌ترین موزههای تهران است که به معرفی و نمایش تاریخچه و تنوع موسیقی ایرانی و سازهای سنتی اختصاص دارد. در این موزه انواع آلات موسیقی سنتی و بومی ایرانی اعم از بادی، کوبه ای و زهی به نمایش گذاشته می شود. علاوه بر این در موزه ی موسیقی تهران آلات موسیقی اهدایی از نوازندگان سرشناس ایرانی نظیر سه تار میرزا عبدالله، استاد عشقی، ناصرالدین شاه قاجار و مجید کیانی نگهداری می شود. این موزه در شمال تهران، خیابان دربند قرار دارد و یکی از مقاصد محبوب علاقه‌مندان به موسیقی و فرهنگ ایرانی است.
تاریخچه موزه موسیقی
ساختمان فعلی موزه در سال ۱۳۵۱ ساختمان مسکونی بوده که سال‌ها بعد یعنی در سال ۱۳۸۲ به خاطر محل مناسب و فضای کافی مورد بازسازی قرار گرفت و به موزه ماندگار و محلی برای نمایش هنر ایرانی تبدیل شده است و این موزه در سال ۱۳۸۸ در این محل افتتاح شده است. موزه موسیقی از موزههای تهران دارای سه طبقه است و حدوداً ۲۴۰ ساز از ۲۰۰ نوع مختلف نگهداری می‌شود و شامل بخش‌های مختلفی مثل سالن نمایش سازها (سازهای کوبه‌ای، زهی، بادی، سنتی و زهی نواحی)، گنجینه موزه، آرشیو صوتی و تصویری، کتابخانه تخصصی، کارگاه نمایش مراحل ساخت ساز، انبار ویژه نگهداری سازها، مخزن محصولات مکتوب، کافی‌شاپ و بخش سمعی و بصری است. موزه موسیقی که جزو موزههای جدید کشورمان است، برای شهروندان تهرانی به خصوص اهالی تجریش و نیاوران جزو مرکزی رسمی‌برای گردش محسوب می‌شود. موزههای موجود در شهرهای مختلف یکی از عوامل موثر در توسعه گردشگری شهری و توسعه صنعت گردشگری ایران هستند. بر همین اساس، موزه موسیقی ایران نیز یکی از محل‌های جذاب برای اهالی موسیقی و سینما و میراث فرهنگی است.
در آرشیو موزه موسیقی، نخستین صفحات موسیقیایی ضبط شده به دستور مظفرالدین شاه قاجار در دسترس است و این آرشیو جزو غنی‌ترین مجموعه‌های موسیقی کشور به حساب می‌آید. آدرس موزه موسیقی در خیابان مقصودبیک است و در سه راه تختی، کوچه نمازی، پلاک ۹ قرار گرفته است. این موزه با ساختمان و حیاط بسیار دیدنی دارای کافه‌ای است که میتوانید ساعت‌ها آنجا بنشینید و اوقات خوشی بگذرانید. بخشی از سازها به موزه موسیقی به امانت داده شده و بخشی از آنها به موزه اهدا شده و بخشی دیگر نیز از سوی موزه خریداری شده‌اند. در سالن سازها، سازهای کوبه‌ای، بادی و زهی و سازهایی از نواحی مختلف ایران وجود دارند که این سازها متعلق به محمدرضا درویشی، آهنگساز و مولف دائرةالمعارف سازهای ایران و مجید کیانی، نوازنده سنتور از جمله آن‌هاست. سالن سازهای زهی و بادی در طبقه همکف قرار گرفته و شامل دو بخش است. در بخش سازهای بادی انواع سازهای خودصدا، نی، نی‌لبک و سوتک‌ها و در بخش سازهای زهی، سازهایی مثل زه مضرابی آرشه‌ای وجود دارند. در سالن سازهای کوبه‌ای نیز انواع سازهای کوبه‌ای مثل تنبک و طبل در طبقه همکف وجود دارند و سازهای متعلق به میرزا عبدالله، کیهان کلهر و محمد عشقی از نوازندگان مطرح سنتور به موزه اهدا شده‌اند.
معماری موزه موسیقی
طبقه همکف؛ سالن سازهای نواحی ایران
سالن سازهای نواحی ایران در طبقه همکف ساختمان موزه قرار دارد و سازهای این سالن به سه بخش عمده سازهای بادی، سازهای زهی و سازهای خودصدا تقسیم می‌شوند. در این بخش از موزه سازهای نفیس و با ارزشی را مشاهده می‌کنید که از بزرگان موسیقی به یادگار مانده است.
· سازهای بادی یا هواصدا که در این سالن موجود است شامل انواع نی‌ها، سرناها و سوتک‌هاست.
· سازهای زهی موجود در این سالن شامل انواع زه‌صداهای مضرابی و زه‌صداهای آرشه‌ای است. از سازهای زهی می‌توان به انواع دوتار، قیچک و دیگر موارد اشاره کرد که به نواحی گوناگون جغرافیایی تعلق دارد.
· سازهای خودصدا موجود در این سالن شامل سازهایی از نقاط مختلف ایران مانند زنگوله‌ها و دیگر موارد است.
· سالن سازهای کوبه‌ای هم در طبقه همکف قرار دارد که شامل سازهای کوبه‌ای پوست یک‌طرفه و دو طرفه از نقاط مختلف ایران است.
سالن سازهای زهی و بادی که در طبقه همکف قرار دارد شامل دو بخش است. در بخش سازهای بادی انواع سازهای خود صدا، نی، نی‌لبک و سوتک‌ها را می‌بینیم. و در بخش سازهای زهی، سازهایی مثل زه مضرابی و آرشه‌ای را. و همانطور که مشغول تماشاییم شاید به این فکر کنیم که اگر همه این سازها همین الان به صدا درمی‌آمدند، چه اجرای ماندگاری از آب درمی‌آمد.
طبقه اول؛ سالن سازهای سنتی و کلاسیک
سالن سازهای سنتی و کلاسیک یکی دیگر از بخش‌های دیدنی و جذاب موزه موسیقی است که میتوانید انواع آلات موسیقی سنتی ایران و انواع سازهای زهی همچون تار، سه تار، سنتور، سازهای آرشه‌ای مانند کمانچه و ویلون و دیگر موارد را تماشا کنید. همچنین علاوه بر سازهای موجود، در این سالن آلات موسیقی ساخته شده توسط استاد ابراهیم قنبری مهر، و سازهای اساتید بزرگ موسیقی سنتی مانند تارهای یحیی، سه تار میرزا عبدالله، سه تار ناصرالدین شاه و سنتور حسین ملک در معرض تماشا قرار داده شده است.
گنجینه موزه موسیقی در موزه موسیقی
این بخش به طور اختصاصی به آثار به جا مانده از بزرگان موسیقی ایرانی، وسایل شخصی و سردیس‌های ساخته شده از آنان اختصاص دارد. از جمله اشیای ارزشمندی که در این سالن خواهید دید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
· وسایل شخصی و آلات موسیقی اساتید نامداری چون استاد احمد عبادی، حاج قربان سلیمانی، خاطره پروانه، کلنل علینقی وزیری و ...
· کلاه، بارانی و کیف پول استاد تجویدی
· چوب رهبری ارکستر حشمت سنجری
· تقویم رومیزی استاد مسعودیه و...
نمایشگاه سازهای موسیقی در موزه موسیقی
هدف از احداث بخش نمایش سازها و آلات موسیقی آشنایی بهتر مخاطبان و بازدیدکنندگان با این سازهای ارزشمند است. در این بخش انواع سازها در دسته‌های سازهای کوبه‌ای، سازهای زهی، سازهای زهی نواحی و سازهای بادی قرار دارد. نکته جذاب و متفاوت این است که در این موزه سیستم‌های هوشمندی راه‌اندازی شده است که میتوانید با استفاده از آنها اطلاعات هر یک از سازها را با صدای یک راوی هوشمند بشنوید. شاید دلیل جذابیت زیاد نمایشگاه موزه موسیقی برای بازدیدکنندگان این باشد که در این بخش سازهایی که از بزرگان موسیقی و اساتید این حیطه به موزه رسیده است هم به نمایش درآمده‌اند. این سازها که متعلق به مشاهیر هستند به صورت هدیه یا امانتی و بعضی هم پس از خریداری از هنرمندان به موزه اضافه شده‌اند. مجید کیانی و محمدرضا درویش از جمله کسانی هستند که ساز آنها در بخش نمایشگاه موزه موسیقی تهران قرار دارد. در طبقه سازهای اهدایی موزه موسیقی به سازهایی با قدمت بسیار طولانی برمی‌خوریم که متعلق به اساتیدی مثل کیهان کلهر، میرزا عبدالله و استاد عشقی بوده‌اند.
آرشیو صوتی موزه موسیقی
بخش دیگر موزه موسیقی آرشیو صوتی نام دارد که این مجموعه بزرگ غنی در بردارنده 13000 عدد صفحه موسیقی، 4500 عدد نوارهای ریل، 12000 عدد نوارهای کاست پرشده و حدود 9000 عدد CD وDVD است و همچنین در این مجموعه چیزی حدود 2000 قطعه از عکس‌های قدیمی هنرمندان نیز نگهداری می‌شود. این مجموعه ارزشمند ابتدا در موزه موسیقی از طریق آثار اهدایی مهندس محمدعلی گلشن ابراهیمی شکل گرفت سپس افراد دیگری همچون امیرحسین سلطان آثار دیگری را به موزه اهدا کردند. در نهایت این بخش از موزه که شامل آثار ضبط شده است از سال 1284 خورشیدی تا امروز همچنان فعالیت می‌کند. در آرشیو موزه موسیقی، نخستین صفحات موسیقیایی ضبط شده به دستور مظفرالدین شاه قاجار در دسترس است و این آرشیو جزو غنی‌ترین مجموعه‌های موسیقی کشور به حساب می‌آید.
کارگاه ساخت ساز در موزه موسیقی
بخشی دیگر از موزه موسیقی به ساخت انواع سازهای موسیقی اختصاص داده شده است. این بخش که مخاطبان خاص خود را دارد به آموزش ساخت آلات موسیقی هم مربوط می‌شود و همین موضوع جذابیتش را دو چندان می‌کند.
کتابخانه تخصصی و آمفی‌تئاتر در موزه موسیقی
در کتابخانه موزه موسیقی با بیش از ۳۰۰۰ کتاب مختلف روبرو هستیم. بیشتر کتاب‌های این کتابخانه تخصصی مربوط به حوزه موسیقی است. البته نیمی دیگر از این کتابخانه با کتاب‌های حوزه هنر و ادبیات پر شده است. فضای اینجا مناسب کتابخوانی و لذت بردن از موسیقی و هنر است. آمفی‌تئاتر و استودیوی موزه موسیقی تهران هم به تازگی تاسیس شده است و برای دانشجویان و هنرمندان تئاتر و پرفورمنس گزینه مناسبی است. این افراد می‌توانند در جهت خلق، تمرین یا ضبط آثار نمایشی و اجرایی خود به این بخش از موزه مراجعه کنند.
راه‌های دسترسی به موزه موسیقی
برای دسترسی به موزه موسیقی ابتدا باید به میدان تجریش بروید و برای رفتن به میدان تجریش نیز میتوانید از مترو تهران استفاده کنید. باید در آخرین ایستگاه خط یک مترو، یعنی ایستگاه تجریش از مترو پیاده شوید یا میتوانید از تاکسی‌هایی درون شهری مانند پایانه شهید نظری در میدان آزادی به میدان تجریش استفاده کنید یا میتوانید با اتوبوس به میدان تجریش بروید. حال که به میدان تجریش رسیدید، باید به خیابان دربندی (مقصود بیگ) بروید و با پنج دقیقه پیاده روی به کوچه موزه رسیده و به موزه موسیقی ایران وارد شوید.
