از هوش مصنوعی‌های پرطرفدار چه می‌دانیم؟

چت ‌جی‌پی‌تی، کوپایلت، جمنای، دیپ‌سیک و حالا علی‌بابا؛ شاید جنگ جهانی سوم بین ربات‌ها باشد. ربات‌های قدیم یک تراشه داشتند و همه فعالیتشان محدود به همان دستوراتی بود که تراشه صادر می‌کرد. امروز اما ماجرا فرق کرده. هم حافظه دارند، هم یاد می‌گیرند و هم حرف می‌زنند. کمتر دستوری پیدا می‌شود که آنها قادر به انجامش نباشند. نکته مهم در دنیای رباتیک امروز، تلفیق آن با دنیای سیاست است. فرنگی‌ها تکنولوژی و پلیتیک را کنار هم گذاشته و «تکنولوپلیتیک» شد آن چیزی که ما امروز با آن سر و کار داریم.

شبیخون دیپ‌سیک و علی‌بابای چینی به غول‌های فناوری آمریکا یکی از مصادیق این جنگی است که البته ادامه ماجرای ربات‌های هوش مصنوعی را جذاب‌تر خواهد کرد. البته علاوه‌بر موارد مذکور، پلتفرم‌های هوش مصنوعی دیگری هم هستند که میلیون‌ها کاربر در سراسر جهان دارند. به دلیل فضای سنگین رقابتی و دخالت قدرت‌های بزرگ در این معادلات نمی‌توان به صورت قطعی صحت آمار و اطلاعات مربوط به این حوزه را تأیید کرد، اما در ادامه سعی کرده‌ایم با بررسی عادلانه منابع غیروابسته آماری، به نکات جالب و اعداد تقریبی اما مهمی درباره این ربات‌های همه‌چیزدان برسیم.

چت ‌جی‌پی‌تی؛ سلطان موقت یا دائم چت‌بات‌ها؟
هرچند رقابت بین ابزارهای هوش مصنوعی زیاد شده اما چت‌جی‌پی‌تی همچنان جزو مهمترین‌هاست. این ربات سخنگو با 180.5 میلیون کاربر ماهانه و ۱۰۰ میلیون کاربر هفتگی، به یکی از پرکاربردترین ابزارهای دیجیتالی تبدیل شده و البته رقبای قدری مثل دیپ‌سیک و علی‌بابا دارد که در برخی از آزمون‌ها بازی را به آنها باخته است. با این حال از سیلیکون‌ولی تا گوشه‌های دورافتاده جهان، چت‌ جی‌پی‌تی با ۱۱۰ میلیون دانلود روی iOS وAndroid، در جیب میلیون‌ها نفر جا خوش کرده است. در دسامبر ۲۰۲۴، ترافیک سایت آن 1.6 میلیارد بازدید را رد کرد. عددی که حتی برای شبکه‌های اجتماعی هم یک رؤیاست. OpenAI مالک این ربات با درآمد بیش از 1.3 میلیارد دلار در سال و ارزش ۸۶ میلیارد دلاری، حالا یکی از غول‌های فناوری است.

از سوی دیگر چیزی حدود ۷۰۰ هزار دلار ناقابل در روز هزینه این ربات است. هر پیامی که ارسال می‌شود، پردازشگرها را به حرکت درمی‌آورد و این مغز دیجیتالی، بی‌وقفه مشغول تحلیل و پاسخ است. بازار اصلی چت‌ جی‌پی‌تی در آمریکا  (19.42 درصد) و هند (11.74 درصد) است. هرچند این ربات در ایران هم طرفداران زیادی دارد، اما خبری از نام کشورمان در لیست‌های آماری نیست؛ چراکه OpenAI  کاربران ایرانی را تحریم کرده و تنها راه دسترسی به آن استفاده از ابزارهای تحریم‌گذر است. البته غیر از ایران کشورهای چین، روسیه، عربستان سعودی، ترکیه و بحرین هم در لیست تحریم OpenAI  قرار دارند.

دیپ‌سیک؛ شبیخون از شرق
دیپ‌سیک، تازه‌واردی از شرق، در ژانویه ۲۰۲۵ وارد میدان رقابت شد و تنها در چند هفته صنعت هوش مصنوعی را تکانی جدی داد. این چت‌بات چینی با عملکردی نزدیک به چت‌جی‌پی‌تی، اما با هزینه‌ای به‌مراتب کمتر، به سرعت توجه جهانی را جلب کرد. سومین نسخه از دیپ‌سیک (به گفته سازندگانش) با هزینه‌ ناچیز 5.5 میلیون دلاری متولد شده، درحالی‌که مدل‌های رقیب، مانند GPT-4 بیش از ۱۰۰ میلیون دلار برای توسعه هزینه داشته‌اند. استقبال کاربران از دیپ‌سیک خیره‌کننده بود.

تنها در نیمه اول ژانویه، 10.7 میلیون دانلود ثبت شد و تعداد کاربران فعال روزانه به 1.8 میلیون نفر رسید. این رشد انفجاری، نه‌تنها در چین، بلکه در بازارهای بین‌المللی هم چشمگیر بود؛ ۳۹ درصد از دانلودها در چین، ۱۶ درصد در آمریکا و ۱۰ درصد در هند انجام شد. با اینکه دیپ‌سیک از پردازنده‌های پیشرفته‌ای مانند Nvidia H100 و H200 بی‌بهره است، اما عملکرد آن نشان داد که می‌توان بدون سخت‌افزارهای گران‌قیمت نیز یک مدل قدرتمند را توسعه داد.

سرمایه‌گذاران سیلیکون‌ولی هم از این تحول غافلگیر شدند و بازار سهام شرکت‌های فناوری آمریکا واکنش تندی نشان داد. ارزش سهام Nvidia افت کرد و بسیاری از تحلیل‌گران این اتفاق را نشانه‌ای از شکست سیاست‌های محدودکننده آمریکا در صادرات تراشه‌های پیشرفته به چین دانستند.

کوئن؛ پسر علی‌بابا
دیپ‌یسک چند روزی تیتر رسانه‌های مختلف جهانی بود تا اینکه یک رقیب جدی برای او پیدا شد. ربات هوش مصنوعی که شانه‌به‌شانه پلتفرم چینی زد، نه اهل آمریکا بود و نه اروپا، بلکه او هم در چین و ذیل ابرشرکت تجارت الکترونیک «علی‌بابا» متولد شد. این ربات هم مثل دیپ‌سیک کم‌مصرف است و علاوه‌بر این، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن پشتیبانی از 10000کاراکتر است. علی‌بابا با مدل جدید Qwen2.5-Max  و نسخه پلاس آن وارد رقابت با همکاران آمریکایی و چینی‌اش شده است.

Qwen2.5-Max  از ۲۰ تریلیون توکن برای آموزش استفاده کرده و معماری هوشمند Mixture-of-Experts (MoE) را به کار می‌گیرد. این یعنی برخلاف مدل‌های سنتی که همه پارامترهایشان را برای هر درخواست فعال می‌کنند، این مدل فقط بخش‌های مرتبط را فعال می‌کند. درست مثل تیمی از متخصصان که هرکدام در جای خود وارد عمل می‌شوند. این روش باعث می‌شود که مدل هم قدرتمند باشد و هم کم‌مصرف‌تر از برخی رقبا. البته ربات هم‌وطنش، دیپ سیک هم به این قابلیت مجهز است. در آزمون‌های هوش مصنوعی،Qwen2.5-Max  در برخی بخش‌ها حتی از Claude 3.5 Sonnet و DeepSeek V3 هم پیشی گرفته است. مثلاً در تست‌های مربوط به توانایی‌های کلی، امتیازات بالاتری کسب کرده، اما در استدلال پیچیده هنوز جای کار دارد. 

جمنای؛ همیشه و همه‌جا
جمنای، پروژه بلندپروازانه گوگل در دنیای هوش مصنوعی، پس از یک شروع محتاطانه در سال ۲۰۲۳، حالا به یکی از رقبای اصلی چت ‌جی‌پی‌تی تبدیل شده است. در اکتبر ۲۰۲۴، این ابزار ۴۲ میلیون کاربر فعال ماهانه داشت و تاکنون بیش از ۴۵ میلیون بار دانلود شده است. اوج محبوبیت جمنای در آگوست ۲۰۲۴ رقم خورد، زمانی که تنها در یک ماه ۱۷ میلیون دانلود ثبت شد.

حضور جمنای در فضای وب هم چشمگیر بوده است. در طول سال ۲۰۲۴، این ابزار به‌طور متوسط ۲۵۰ میلیون بازدید ماهانه داشت و در ماه مارس همان سال رکوردی با ۴۳۳ میلیون بازدید را به نام خود ثبت کرد. این میزان استقبال، تا حد زیادی نتیجه سرمایه‌گذاری گوگل در تبلیغات و یکپارچه‌سازی این ابزار با محصولات خود بوده است. جمنای نه‌تنها یک ابزار هوش مصنوعی برای مکالمه است، بلکه به لطف همکاری با بیش از 1.5 میلیون توسعه‌دهنده، به پلتفرمی برای ساخت اپلیکیشن‌ها و ابزارهای هوشمند تبدیل شده است.

این مدل توسط دیپ‌مایند، بخش هوش مصنوعی پیشرفته گوگل، توسعه و مدیریت می‌شود. برخلاف بسیاری از رقبا که به‌صورت مستقل عمل می‌کنند، جمنای از شبکه گسترده محصولات و خدمات گوگل بهره می‌برد. این ویژگی باعث می‌شود کاربران زیادی از این هوش مصنوعی حتی به صورت ناخواسته استفاده کنند. برای مثال شما وقتی مسئله‌ای را در گوگل جست‌وجو می‌کنید در بسیاری از اوقات یک پاسخ کلی برای شما در بالای صفحه نمایش داده می‌شود که محصول این هوش مصنوعی است.

کاراکتر؛ شخصیت‌ساز و پرطرفدار
ربات هوش مصنوعی «کاراکتر» یکی از چت‌بات‌های پرطرفدار دنیای هوش مصنوعی است که توسط «نوام شازیر» و «دنیل دی فریتاس»، دو مهندس سابق گوگل توسعه یافت. این دونفر بعد از اینکه گوگل پیشنهادشان مبنی بر ساخت این هوش مصنوعی را رد کرد، از این شرکت خارج شدند، پیشنهادشان را عملی کردند و وقتی اثرشان پرطرفدار شد، دوباره به گوگل برگشتند. این پلتفرم به کاربران اجازه می‌دهد شخصیت‌های مجازی با ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد بسازند و با آن‌ها تعامل داشته باشند. چیزی که این مدل را خاص می‌کند، آزادی عمل کاربران در خلق شخصیت‌هایی است که می‌توانند هویت، سبک گفتار و حتی ویژگی‌های رفتاری خود را داشته باشند.

محبوبیتCharacter.AI در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته و فقط در آگوست ۲۰۲۴، تعداد کاربران فعال آن به ۲۸ میلیون نفر رسید. کاربران به‌طور میانگین ۲ ساعت در روز را صرف گفت‌وگو با این شخصیت‌های مجازی می‌کنند. گوگل نیز متوجه این رشد سریع شد و در اقدامی استراتژیک، در آگوست ۲۰۲۴ بنیان‌گذاران Character.AI را استخدام کرد و 2.7 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری انجام داد. جالب است که اولین سرمایه‌گذاری جدی روی این پروژه در مارس ۲۰۲۳ توسط Andreessen Horowitz  به مبلغ ۱۵۰ هزار دلار انجام شد. این حمایت اولیه به رشد و توسعه سریع این پلتفرم کمک کرد و زمینه‌ساز توجه شرکت‌های بزرگی مانند گوگل شد.

میدجرنی؛ سفر به تصاویر مصنوعی
میدجرنی به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های تولید تصویر با هوش مصنوعی شناخته می‌شود و با افزایش چشمگیر کاربران و درآمد، جایگاه خود را در میان برترین فناوری‌های خلاقانه تثبیت کرده است. این پلتفرم برخلاف اکثر موارد مشابه، بدون هزینه‌های تبلیغاتی و تنها از طریق اشتراک‌ها درآمدزایی می‌کند تعداد کاربران ثبت‌شده Midjourneyدر سال ۲۰۲۵ به 19.26 میلیون نفر رسیده که نسبت به نوامبر ۲۰۲۳ تا مارس ۲۰۲۴، 2.86 میلیون نفر افزایش داشته است.

روزانه بین 1.2 تا 2.5 میلیون نفر در این پلتفرم فعالند. ایالات متحده با 17.58 درصد از کل ترافیک، بیشترین سهم را دارد و درمجموع، این پلتفرم ماهانه 33.09 میلیون بازدیدکننده دارد. کاربران به‌طور متوسط ۸ دقیقه و ۲۷ ثانیه در سایت Midjourney وقت می‌گذرانند و در هر بازدید حدود 19.43 صفحه را مرور می‌کنند. Midjourney در سال ۲۰۲۴ درآمدی حدود ۳۰۰ میلیون دلار داشته و ارزش‌گذاری این شرکت در سال ۲۰۲۲ حدود 10.5 میلیارد دلار بوده است.

کوپایلت: من کاپیلوت نیستم
گوگل ‌بی‌خیال هوش مصنوعی نمی‌شود. «مایکروساف کوپایلت» در سال ۲۰۲۴ به یکی از مهم‌ترین ابزارهای هوش مصنوعی تبدیل شد و با ادغام در ویندوز، بینگ و اپلیکیشن‌های موبایل مایکروسافت، به بخشی جدایی‌ناپذیر از اکوسیستم این شرکت تبدیل شد. تعداد کاربران فعال کوپایلت در سال ۲۰۲۴ بین ۲۰ تا ۳۰ میلیون نفر متغیر بوده و در فوریه ۲۰۲۴ با ۳۶ میلیون کاربر فعال به اوج خود رسید، اما در اکتبر همان سال این رقم به ۲۸ میلیون نفر کاهش یافت. از زمان عرضه در نوامبر ۲۰۲۳، بیش از ۲۷ میلیون بار دانلود شده که نشان از استقبال گسترده کاربران دارد.

ترافیک وب کوپایلت در سال ۲۰۲۴ نوساناتی را تجربه کرد. در آوریل ۲۰۲۴، این سرویس با ۴۰ میلیون بازدید ماهانه رکورد زد، اما در ژوئن ۲۰۲۴ با کاهش به ۲۴ میلیون بازدید، کمترین میزان را ثبت کرد. مایکروسافت در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری عظیمی روی هوش مصنوعی انجام داده و 11.8 میلیارد دلار از بیش از ۲۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خود در این حوزه را به OpenAI اختصاص داده است. این یعنی وقتی ما چت‌بات‌های هوش مصنوعی را با هم مقایسه می‌کنیم، باید به این موضوع هم توجه داشته باشیم که برخی از آنها همکاری‌های مشترکی با یکدیگر دارند و برخی دیگر به تنهایی پاسخ کاربرانشان را می‌دهند.

این ربات هوش مصنوعی تحت مدیریت مصطفی سلیمان، یکی از چهره‌های کلیدی در حوزه هوش مصنوعی و ساتیا نادلا، مدیرعامل مایکروسافت اداره می‌شود. سلیمان شهروند انگلیس است اما اصالت سوریه‌ای دارد. GitHub Copilot نسخه‌ای تخصصی از کوپایلت که برای برنامه‌نویسان طراحی شده، توانسته بیش از یک میلیون مشترک فعال جذب کند. 

کلاود؛ ربات مؤدب
این چت‌بات که کاربران به «امن بودن» می‌شناسندش توسط  شرکتAnthropic  ساخته شد. آنتروپیک آمریکایی است و توسط اعضای سابق اوپن‌ای‌آی ساخته شده است. آنها از سال ۲۰۲۳ با رشد چشمگیری به یکی از رقبای جدیChatGPT  تبدیل شدند و توانستند جایگاه ویژه‌ای در دنیای ربات‌ها پیدا کنند. یکی از بزرگ‌ترین مزایای این ربات هوش مصنوعی، پردازش ۲۰۰,۰۰۰ توکن، یعنی چیزی حدود ۱۵۰,۰۰۰ کلمه است. این چت‌بات در مقایسه باChatGPT، برخی قابلیت‌های پیشرفته مانند پردازش رایگان تصاویر را در اختیار کاربران می‌گذارد. این ربات هم مثل دیگر رقبایش رشد کاربران شدیدی داشته و در حال حاضر 54.4 میلیون بازدیدکننده‌ ماهانه دارد. آمریکایی‌‌ها با 36.5 درصد بیشترین کاربران این ربات را شامل می‌شوند.

این پلتفرم ماهانه بیش از 54.4 میلیون بازدیدکننده دارد و بخش عمده‌ای از این ترافیک، یعنی  44.96 درصد از طریق یوتیوب تأمین می‌شود. 36.05 درصد از کاربران این چت‌بات در ایالات متحده حضور دارند، درحالی‌که انگلیس و هند به‌ترتیب 7.34 درصد و 7.12 درصد از ترافیک را به خود اختصاص داده‌اند. یکی از بزرگ‌ترین ایراداتی که به کلاود وارد می‌شود، به‌روز نبودن اطلاعاتش است. تقریباً همه ربات‌های هوش مصنوعی معرفی شده در این گزارش این ایراد را دارند و خیلی نمی‌توان به حافظه کوتاه‌مدت آنها اعتماد کرد.