پدیده خطرناک انصراف از خـرید نسخه پزشکی

محمدسعید رضائی: پدیده گرانی دارو، مربوط به یکسال اخیر نبوده و طی سال های گذشته دولت‌ها با افزایش نرخ ارز، اولین موضوعی که گران شده اقلام خوراکی و سپس دارو و درمان بوده است. در شرایطی روز گذشته نمایندگان مجلس وزیر اقتصاد دولت چهاردهم را فقط در مدت ۶ ماه کار استیضاح کردند که یکی از استدلال های نمایندگان موافق گرانی دارو بود، در شرایطی که نرخ دارو و درمان در ۵ سال گذشته ۴۰۰ درصد افزایش داشته است. ‌ فاطمه محمدبیگی در جلسه علنی دیروز مجلس در موافقت با استیضاح وزیر اقتصاد با اشاره به مشکلات ارز در موارد پزشکی و دارو گفت: «امروز با پدیده انصراف از خرید نسخه مواجه هستیم. خیلی‌ها که می‌روند داروخانه نمی‌توانند داروهایشان را به دلیل گرانی تهیه کنند و برمی‌گردند مردم توان خرید دارو و تجهیزات پزشکی را ندارند. هزینه‌کرد مردم از جیب از ۴۵ درصد به ۷۰ درصد رسیده است. برخی از داروها و تجهیزات سرمایه‌ای به شدت گران شده است اگر غم نان دارند با افزایش قیمت شدید ارز دندانی برای خوردن هم نخواهند داشت. فشار مضاعف تحمیل هزینه به بیمارستان‌ها کمر بیمارستان‌ها را شکسته است. یک عمل جراحی ساده چشم را مردم به سختی می‌توانند انجام دهند. این قلب رنجور مردم را چه کسی با چه قیمتی می خواهد عمل کند؟ تعرفه پزشکی با قیمت ریال بالا می‌رود و اما قیمت تجهیزات با قیمت ارز همین است که پزشکان و کادر سلامت آهنگ کوچ می‌کنند و شما فقط به اقتصاد ضربه نزدید بلکه به سلامت مردم ضرر می‌زنید. بن‌بست اقتصاد را با بن‌بست سلامت عجین کردید. بهداشت روح و روان مردم را بخاطر کاهش سرمایه هایشان به خطر انداختید.» هرچند که در این رابطه فقط نمی توان وزیر اقتصاد و دولت پزشکیان را مقصر دانست و پدیده داروهای قرضی و بدهکاری به داروخانه ها به دولت روحانی و افزایش نرخ ارز از آن زمان بازمی گردد. همچنین این نماینده قزوین که به بیان جملات و استدلال‌های بدون مطالعه شهرت دارد، این گفته‌ها را در شرایطی مطرح کرد که هفته گذشته هادی احمدی «عضو هیات مدیره انجمن داروسازان ایران» درباره افزایش قیمت دارو طی روزهای اخیر گفته است: افزایش قیمت برخی داروها باعث ایجاد شوک در مردم شده و از هر ۱۰ نفر که وارد داروخانه می‌شوند، ۳ نفر دارو را دریافت نمی‌کنند.» در این میان، دست‌اندرکاران تولید و تامین دارو معتقدند که داروی ایرانی یکی از ارزان‌ترین محصولات سلامت‌محور دنیا حتی نسبت به کشور‌های همسایه است و به دلیل همین ارزانی قیمت‌ها نیز بسیاری از تولیدکننده‌ها با رکود و توقف خطوط تولیدی مواجه شده‌اند؛ ماجرایی که نهایتا به کمبود و واردات فوریتی با قیمت‌های چندین برابری منجر می‌شود.

پرس و جو در داروخانه ها
این موضوع را از مسئولان داروخانه در شهر تهران پرس‌وجو کردیم، یکی از مسئولان داروخانه در میدان منیریه در رابطه با صحت سنجی این خبر می گوید: «بسیاری از مردم در طول هفته، داروهای گران را نمی خواهند و می گویند که مشابه ایرانی بدهید و اگر موجود نباشد، نمی توانند بخرند. قیمت برخی از قرص های ایرانی هم به بسته ای ۷۰ هزارتومان رسیده و داروهای مشابه خارجی آن، ۳۵۰ هزارتومان است. در این شرایط بسیاری به دنبال کم کردن هزینه های دارو و نسخه هستند. البته برخی دیگر از بیماران هم می گویند که فلان دارو را در خانه داریم و نیاز نداریم.» یک بیمار مبتلا به دیابت در این داروخانه می‌گوید: «ماهانه بیش از سه میلیون تومان فقط برای داروهای دیابت هزینه می‌کنم. با این افزایش قیمت‌ها، نمی‌دانم چگونه باید هزینه‌های دیگر زندگی را مدیریت کنم. بیمه هم تنها بخش کوچکی از هزینه‌ها را پوشش می‌دهد.»

در اطراف تئاتر شهر هم یک داروخانه است، او نیز می گوید: «خدا پدر و مادر برخی را بیامرزد، که نزد ما پول می گذارند که اگر فردی برای دارو پول نداشت، آن را پرداخت کند، ما نیز به بیماران کم می کنیم، اما حجم تقاضاها آنقدر زیاد است نمی توانیم برای همه مراجعه کنند دارو رایگان تامین کنیم. واقعا با افزایش قیمت دارو، هم تقاضا برای خرید آنتی بیوتیک ها و مُسکن ها افزایش داشته و هم دارو های گران و کارآمد از سبد خانوار حذف شده است.»  قیمت برخی اقلام دارویی در هفته‌های اخیر افزایش یافته و این ماجرا ابعاد مختلفی دارد که در نهایت فشار آن به بیماران وارد می‌شود. هرچند ناهماهنگی سازمان غذا و دارو با سازمان‌های بیمه‌گر پایه منجر به قیمت‌گذاری و اعمال قیمت‌های جدید و در نتیجه فشار مقطعی به بیماران شد، اما یکی از ابعاد دیگر ماجرا این است که اگر قیمت دارو افزایش نداشته باشد، شرکت‌های داروسازی قادر به تولید نخواهند بود و در نتیجه تامین دارو هم با مشکل مواجه شده و بازار دارویی تحت تاثیر کاهش تولید قرار می‌گیرد. ، مسعود پزشکیان رئیس جمهور با انتقاد از نحوه عرضه دارو به شیوه فعلی، اظهار کرد: «تجربه نشان داده است بخشی از ارزهایی که برای واردات دارو و یارانه آن می‌دهیم، گم می‌شود؛ با این شیوه عرضه دارو نمی‌توان به عدالت رسید، در حالی که می‌توان با مدیریت عرضه دارو کاری کرد که بیمار وقتی به نظام سلامت مراجعه می‌کند، با کمترین هزینه، او را درمان کرد.»

واکنش مسئولان و انجمن‌های دارویی به بحران دارو
در همین حال، مهدی پیرصالحی رئیس سازمان غذا و دارو، در واکنش به بازار دارویی کشور و افزایش قیمت داروها، گفت: در مرحله نخست، از مجموع حدود ۳,۸۰۰ قلم دارو، قیمت ۳۷۰ قلم افزایش یافته است. به عنوان مثال، برخی آمپول‌ها که قبلاً ۵ یا ۶ هزار تومان قیمت داشتند، اکنون به ۱۹ هزار تومان رسیده‌اند. اگرچه درصد افزایش قیمت به ظاهر بالا به نظر می‌رسد، اما در مقایسه با تورم کشور، رقم مطلق آن چندان بالا نیست. از ابتدای سال تاکنون، میانگین افزایش قیمت دارو کمتر از ۳۰ درصد بوده است که نسبت به نرخ تورم، عدد معقولی محسوب می‌شود. هدف این است که قیمت دارو را به گونه‌ای تنظیم کنند که هم منصفانه باشد و هم امکان دسترسی مردم به دارو فراهم شود.
پیرصالحی افزود: در دسترس بودن دارو برای ما اهمیت بیشتری نسبت به قیمت آن دارد. اگر قیمت دارو پایین نگه داشته شود اما در بازار موجود نباشد، شرایط به مراتب دشوارتر خواهد بود. تلاش ما بر این است که داروهای مورد نیاز مردم تأمین شود تا هیچ‌کس در تهیه دارو با مشکل مواجه نشود.